از ابتدای تاریخ، انسان ها سعی کرده اند با استفاده از عطرهایی که از بوهای مطبوع طبیعت الهام گرفته شده، خود را خوشبو کنند. بسیاری از مواد طبیعی و مصنوعی برای ساخت عطر برای استفاده از پوست و لباس، قرار دادن پاک کننده ها و لوازم آرایشی و یا معطر کردن هوا استفاده شده است.
ادکلن و عطر ماده‌ای خوشبو است که برای بدن و یا محیط استفاده می شود. عطر از استخراج مواد طبیعی مانند گیاهان و حیوانات و یا از ترکیب اسانس ها و مواد شیمیایی مصنوعی استفاده میشود.
به دلیل تفاوت در شیمی بدن، درجه حرارت و بوی بدن، هیچ عطری روی هر دو نفر بوی یکسانی نمی دهد.
ترکیبات عطر ها
گیاهان به عنوان بزرگترین منبع اسانس برای ترکیبات معطر استفاده می شوند. به اینصورت که جهت محافظت گیاهان در برابر گیاهخواران، این مواد جذب حشرات گرده افشان می شوند.
در واقع اگر بصورت دقیق تر بیان کنیم یک گیاه بیش از یک ماده معطر را می تواند داشته باشد. مثلا دانه گیشنیز رایحه متفاوتی نسبت به ساقه و برگ خود دارد.
ترکیبات طبیعی: گل ها، علف ها، ادویه ها، میوه ها، چوب، ریشه ها، رزین ها، بلسان ها، برگ ها، صمغ ها و ترشحات حیوانات
همچنین منابعی مانند الکل، مواد پتروشیمی، زغال سنگ و قطران زغال سنگ در ساخت عطر استفاده می شوند. جالب است بدانید برخی از گیاهان مانند سوسن دره به طور طبیعی روغن تولید نمی کنند.
در حقیقت، تنها حدود 2000 مورد از 250000 گونه گیاهی گلدار شناخته شده حاوی این اسانس ها هستند. بنابراین برای ایجاد مجدد بوی مواد غیر روغنی باید از مواد شیمیایی مصنوعی استفاده کرد. سنتتیک ها همچنین عطرهای اصلی را ایجاد می کنند که در طبیعت یافت نمی شوند.
بصورت کلی می توان گیاهان را به موارد زیر تقسیم کرد:
- گلها: ابریشم، یاس، میخک صدپر، مریم، پیچ امین الدوله، پلومربا، میموزا، اسمانتوس،شمعدانی،
- میوه ها: توت فرنگی، سیب، تمشک، فلفل شیرین، وانیل، لیموشیرین، لیمو ترش، پرتقال، گیلاس و ارس
- برگها: بنفشه، نعناع هندی، کوچه فرنگی، رزماری، اسطوخودوس، رزماری، بنفشه، مریم گلی، کاه و گوجه فرنگی
- ریشه: درخت جوزو زنجبیل و انواع ساقه ها
- روغن چوبها: درختان صنوبر، کاج، عرعر، سرو، گنه گنه عطری، ساسافراس و دارچین
- صمغ: صنوبر و کاج و بوته کندر
جانوران هم در ترکیبات معطر نقش دارند از جمله می توان به موارد زیر نام برد:
- عسل: موم عسل و عسل که هردو از زنبور بدست می آید.
- کاستوریوم: که در آمریکای شمالی از بدن سگ آبی گرفته می شود.
- مشک سفید ( آهو): از کیسه مشک آهو آسیایی گرفته می شود.
- هایر ریسیوم: از فضولات خرگوش کوهی به دست می آید.
برخی از مواد تشکیل دهنده عطر محصولات حیوانی هستند. به عنوان مثال، کرچک از بیور، مشک از گوزن نر، و عنبر از نهنگ اسپرم به دست می آید. مواد حیوانی اغلب به عنوان ثابت کننده استفاده می شوند که باعث می شود عطر به آرامی تبخیر شده و بوها را برای مدت طولانی تر منتشر کند.
سایر تثبیت کننده ها عبارتند از قطران زغال سنگ، خزه ها، رزین ها یا مواد شیمیایی مصنوعی. برای رقیق کردن مواد موجود در عطرها از الکل و گاهی آب استفاده می شود. این نسبت الکل به رایحه است که غلظت عطر را تعیین می کند.
از طریق مطالعه باستان شناسان مشخص شده است عطرها از دوران قدیم و تمدن های کهن هم وجود داشته اند. در واقع اواخر قرن نوزدهم میلادی بود که تولید مواد معطری مانند وانلیلین بصورت مصنوعی شروع شد.
و در آخر مواد مصنوعی از رایحه هایی بوجود می آیند که در طبیعت وجود ندارند و از ترکیبات خاصی تشکیل می شوند که بستگی سازنده آن عطر دارند. به طور نمونه مشک سفید که از روش های مصنوعی ساخته می شود و در پودرهای لباسشویی مورد استفاده قرار می گیرد تا بوی تمیزی را بعد از زمان زیادی برای لباس های شسته حفظ می کند.
عنصر افزایش دهنده ماندگاری در عطرها
با نگاه کردن بر روی بسته بندی و فهرست مواد تشکیل دهنده عطرها می توانید آب را مشاهده کنید. جالب است بدانید که آب با الکل ترکیب می شود و الکل ها همیشه همراه با آب هستند. البته الکل بدون آب هم وجود، ولی روش تولید آن متفاوت و زمانبر است.
دقت داشته باشید که میزان الکل در عطرها نباید بیش از یک مقدار مشخص باشد. به همین دلیل در ترکیبات عطر از آب استفاده می شود. میزان مجاز الکل در عطرها بین 79 تا 80 درصد می باشد. این نکته را به خاطر داشته باشید که استفاده از الکل بیش از مقدار ذکر شده مجاز نیست و کمتر از آن مقدار سبب تضعیف حل شونده می شود.
به طور کلی آب مورد استفاده در عطرسازی باید پروسه خاصی را پشت سر بگذارد تا آماده ترکیب با عطر شود. یون زدایی از آب یا دیونیزه کردن آب در واقع اولین مرحله در این روند خاص است. آب در مقایسه با الکل از نظر فرار بودن شرایط بهتری دارد. به همین دلیل استفاده از آن روند تبخیر شدن عطر را کندتر می کند.
در نتیجه ترکیب مقدار کمی از آب به ترکیبات عطرها سبب افزایش ماندگاری عطر می شود.
عناصر عطرها
یک عطر از 78 تا 95 درصد اتیل الکل تشکیل شده است. روغن های ضروری شامل مواد باقی مانده هستند. قدرت ماندگاری یک ترکیب بویایی در عطر به سرعت تبخیر آن بستگی دارد.
عطرها دارای کلاسهای مختلفی از رایحه مانند رایحه "گل" ، "چوبی" یا "مرکبات" هستند. عطرهای مدرن حاوی بسیاری از ترکیبات مصنوعی هستند که تغییر می کنند تا ویژگی های منحصر به فردی مانند افزایش بو را به آنها بدهد.
برخی از منابع گیاهی رایج برای رایحه ها عبارتند از: هل، یاس، اسطوخودوس، چوب صندل و جوز هندی. منابع حیوانی مانند مشک زمانی مواد رایج بودند اما دیگر به دلایل اخلاقی استفاده نمی شوند.
ساختار بویایی
اکثر عطرها از یک ساختار سه قسمتی تشکیل شده اند.
- "سر" که به آن نت بالا نیز گفته می شود، اولین حس بویایی است که عطر ایجاد می کند.
- دومی نت "قلب" است که عطر اصلی است که چند ساعت ماندگاری دارد.
- آخرین نت "پایه" است، رایحه ای که زیربنای کل عطر است و از کمترین فرار مواد شیمیایی تشکیل شده است.
اینها باعث ماندگاری عطر در تمام طول روز می شوند.
اهمیت دانستن ترکیب عطر ها و رایحه آن
می دانید که دما تاثیر مستقیمی بر رو ادراک شما از رایحه عطر ها دارد. دانستن اینکه یک عطر از چه ترکیباتی ساخته شده از آن رو حائز اهمیت است که بدانید چه عطری را در چه دمایی استفاده کنید تا از رایحه مطبوع آن کاملا بهره مند شوید.
پس عطر ها را میتوان بر اساس فصل ها دسته بندی کرد، مثلا عطر های گرم مناسب فصل های سرد و عطر های سرد مناسب فصل های گرم می باشند.
البته این دسته بندی یک مثال خیلی کلی است چرا که عطر هایی هم هستند که با هوای چهار فصل سال سازگار هستند و رایحه مطبوعی دارند. ما در یک مقاله با عنوان عطر ها و فصل ها به طور مفصل به شرح این موضوع پرداخته ایم.
مسائل مربوط به سلامت استفاده از عطر
بیش از 3000 ماده اولیه وجود دارد که تولید کنندگان برای تهیه عطر از آنها استفاده می کنند. بسیاری از ترکیبات موجود در عطرها مصنوعی هستند و گاهی موجب آلرژی، درماتیت و اختلالات هورمونی و سایر اثرات نامطلوب فیزیولوژیکی می شوند؛ زیرا عطر به طور مستقیم با پوست در ارتباط است و به سرعت جذب پوست میشود.
- استفاده از الکل دناتوره در عطرها
روی بسته بندی برخی از عطر می توانید وجود الکل دناتوره شده در ترکیبات را مشاهده کنید. جالب است بدانید که عمل دناتوراسیون سبب اضافه شدن ویژگی های خاص به الکل می شود که در حالت نرمال در الکل وجود ندارد.
دقت داشته باشید که استفاده از الکل دناتوره در محصولات غذایی و نوشیدنی ها ممنوع است. ولی استفاده از آن به مقدار کم در عطرها مشکلی به وجود نمی آورد.
ترکیبات ادو تویلت می تواند برای سلامتی خطرناک باشد و سبب بروز مشکلاتی شود. جالب است بدانید که مصرف الکل در برخی از کشورها مانند روسیه با دقت فراوانی کنترل می شود. به عنوان مثال استفاده از الکل غیر دناتوره در عطر مشمول مالیات غیر مستقیم بیشتری در مقایسه با استفاده از الکل دناتوره می شود.
- جلوگیری از دوفاز شدن ترکیبات عطر
در بعضی مواقع تولیدکنندگان تمایل به کاهش غلظت الکل در عطرها و افزایش میزان آب در آن دارند. به همین دلیل از سورفکتانت های خاصی همچون حل کننده ها در ترکیبات عطر استفاده می کنند. دقت داشته باشید حل کننده ها برای جلوگیری از تفکیک و دو فاز شدگی ترکیبات کاربرد دارند و به حل شدن روغن ها و یا عصاره ها در آب کمک شایانی می کند.
به طور کلی غلظت بالای الکل می تواند اثرات مخرب و بدی برای پوست به همراه داشته باشد. به همین دلیل بیشتر تولیدکنندگان تمایل به افزودن امولینت ها به ترکیبات عطر دارند. امولینت ها یا همان نرم کننده ها به نرم سازی پوست کمک بسیاری می کند و از خشکی پوست جلوگیری می کند.
همچنین استفاده از ترکیبات امولینت باعث چسبندگی شده که روند تبخیر آن را کندتر می کند. معمولا عطرها شفاف نیستند و حالت رنگی دارند. اغلب عطرسازان از ترکیبات رنگی برای تغییر رنگ آمیزه ها استفاده می کنند که معمولا نامشان روی بسته بندی محصول براساس شاخص رنگ بندی بین‌الملی (CI) نوشته می شود.
- استفاده از رنگ ها و آنتی اکسیدان ها
توجه داشته باشید که اغلب ترکیبات معطر و رنگ ها نسبت به پرتوهای فرابنفش خورشیدی و دیگر انواع نورها حساس می باشند. در این راستا تولیدکنندگان برای کاهش حساسیت ترکیبات به نور و افزایش پایداری رنگ آنها، از فیلترهای UV یا ضد پرتوهای فرابنفش استفاده می کنند. بنزوفنون در لیست مواد تشکیل دهنده محصول همان ماده ضد UV است.
استفاده از آنتی اکسیدان ها یا مواد نگهدارنده نیز از اکسیداسیون عطرها جلوگیری می کند. بسیاری از مواد معطر مورد استفاده در عطرسازی به راحتی اکسید می شوند. به همین دلیل تولیدکنندگان برای جلوگیری از بروز این مشکل از ترکیبات آنتی اکسیدان ها استفاده می کنند.
به عنوان مثال ترکیب بتاداماسنون با کمک آلفاتوکوفرول سبب پایدارسازی بیشتری می شود. بعضی مواقع آمیزه ها بعد از کامل شدن نیاز به محافظت بیشتری دارند. در چنین مواردی تولید کنندگان از ماده ای به نام بوتیل هیدروکسی تولوئن کمک می گیرند.
از این جهت استفاده از عطر و ادکلن اورجینال حائز اهمیت است. وقتی شما یک عطر و ادکلن اصل را خریداری میکنید از تائید سازمان بهداشت جهانی و غذا و دارو بر ترکیبات آن اطمینان خاطر دارید. پس برای حفظ سلامت خودتان خرید عطر و ادکلن را از فروشگاه ها و سایت های معتبر انجام دهید و به هیچ عنوان از عطر و ادکلن های غیر اصل که تنها مزییتشان ارزان بودن است استفاده نکنید.
ارسال نظر